Korting tegen een hoge prijs

Succes moet je beoordelen aan de hand van vooraf opgestelde doelen. Die doelen moeten SMART (Specifiek Meetbaar Actiegericht Relevant en Tijdgebonden) zijn uiteraard. En waar bij iedere trotse Hollander een scherpe prijs een duidelijk meetbaar succes is bij alles van het boodschappen doen tot het aankopen van een huis, moet meeteenheid soms toch het veld ruimen voor belangrijkere doelen. Bijvoorbeeld in crisistijd, want dan is een succesvolle aanpak baseren op hoe goedkoop die crisis is aangepakt natuurlijk van de zotten. En toch gebeurde het. En daar vind ik wat van.

De opbouw

Het zal niemand ontgaan zijn: de COVID-pandemie. Het is een reusachtige crisis en tijdens crises is snel handelen belangrijk. Je zou dus denken dat snelheid een écht doel is. En die snelheid heeft op veel betrekking: van snel duidelijkheid over maatregelen tot snelheid in de executie van beleid. Maar het belangrijkste, het licht aan het einde van de tunnel, is het vaccineren.

Om te kunnen vaccineren heb je vaccins nodig. En in Europa regelt de Europese Commissie (EC) dit voor ons. Want zij hebben de doelen om deze crisis te beslechten scherp. Zo is het voor farmaceuten sneller om maar met één entiteit te hoeven handelen, in plaats van 27. Behalve snelheid is er ook schaal. Meer vaccins is natuurlijk beter en Europa als blok is sterker om dit te regelen. Ook is een eerlijke verdeling, solidariteit, van belang. Zo werden landen als Duitsland, Italië en Nederland teruggefloten toen zij zelf vaccins wilde inkopen, zodat de EC het kon coördineren. Dat is natuurlijk extra fijn voor kleinere landen als Portugal en laat ook onze waarden binnen Europa zien. Snelheid, schaal en solidariteit: de drie S’en als doel.

Terwijl de EC deze kar trok was overal de crisismode aanwezig en iedereen zette een stapje bij. Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) focuste op deze COVID-vaccins om ervoor te zorgen dat goedkeuring gedegen, maar ook zo snel als mogelijk gebeurde. Nationale GGD-achtige-instellingen, ziekenhuizen en ander verzorgingspersoneel kwam in hoogste staat van paraatheid om klaar te zijn om het vaccineren zo snel mogelijk te starten – met wisselend succes. Iedereen was zich bewust van de urgentie in deze zaak en dus van de noodzaak tot snelheid.

Een snelle uitrol

Het enige wat nu nodig was, was het zo snel mogelijk produceren van een vaccin. Verschillende producenten, zoals Pfizer, Moderna en Johnson & Johnson hebben zich hierop gestort. Toen de nodige vaccins goedgekeurd waren, of op het punt stonden om goed gekeurd te worden, door EMA was het tijd voor productie. De farmaceuten wilden het liefst zo veel mogelijk, zo snel mogelijk maken. Maar de vraag rees: hoeveel moesten ze nou maken? Hoe sneller dit duidelijk zou worden, hoe sneller de producent op een goed niveau kan zitten. Hier raakten snelheid en schaal elkaar perfect.

Maar die duidelijkheid die ontbrak en voorkwam snelle productie. Want waar de EC, in mijn ogen vaak onterecht, beticht wordt van het smijten met geld, zou dit het voorbeeld worden waar dat niet zou gebeuren. Uit het niets was het zo goedkoop mogelijk bedwingen van vaccins een doel. Om dat doel te halen moest een harde onderhandelaar binnengehaald worden. Sandra Gallina van de handlesafdeling (DG Trade) werd in de gezondheidsafdeling gezet (DG Health) om dit te bewerkstelligen. De EC kreeg zijn gelijk: de prijs was scherp.

Maar door het gesteggel rondom de prijs werd het belangrijkste doel vergeten: snelheid. Waar andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, al bezig waren met vaccineren, zaten wij als Europa nog te onderhandelen voor een scherpe prijs. Terwijl R-getallen en ziekenhuisopname stegen en smeekten om snelle actie, namen wij ongeveer 3 maanden langer de tijd dan veel andere landen om deals te sluiten met farmaceuten.

Toen de deals rond waren en we op snelheid dus niet zo goed scoorden moest er schaal komen. Maar natuurlijk ook snel. Farmaceuten waren bezig met produceren als een malle, maar andere landen waren simpelweg sneller in hun besluitvorming en kregen dus die geproduceerde vaccins. Opschaling van productielocaties is dan een uitweg maar ook dat kost tijd en dat wil je als bedrijf, voor wie dit een investering is, pas gaan doen als je weet dat je écht veel moet produceren. Het werd duidelijk was dat het gebrek aan snelheid ervoor heeft gezorgd dat Europa achteraan stond bij leveringen van vaccins. Problematisch in deze crisistijden

De les

In plaats van het publiceren van contracten, waar juristen op afstuderen om ze zo vaag en waterdicht mogelijk tegelijktijdig te maken, moeten we hier lessen uit trekken. De les is niet zo zeer dat de doelen vooraf verkeerd zijn gesteld door de EC. De les moet zijn dat men vast houdt aan die doelen. Vast houden aan de gekozen strategie. En in dit specifieke geval dus alles inzetten op snelheid.

Want in crisistijd maakt niemand het uit dat de kosten per Europeaan €1 goedkoper zijn. Maar wel hoeveel Europeanen deze pandemie overleven. En ik denk dat de geschiedenisboeken er net zo over denken.