De elektrische leasevloot – écht duurzaam of greenwashing 2.0?
Maakt een organisatie niet de shift naar volledig reizen met het openbaar vervoer, dan is second best uiteraard het afleggen van zoveel mogelijk elektrische, zakelijke kilometers. Hoewel woon-werkverkeer in Corona-tijd misschien niet het meest voor de hand liggende gespreksonderwerp lijkt, is de verkeersdrukte in Nederland sinds eind 2020 bijna weer op het niveau van het jaar ervoor. Je bent dan natuurlijk helemaal het mannetje of vrouwtje als je in je Model 3, ID3 of i3 (waarom al die drieën?) aansluit in de files op ons prachtige wegennet. Fully duurzaam, aware of future generations en een persoonlijke bijdrage leveren aan het Klimaatakkoord van Parijs. Of toch niet?
Eind 2019 gingen de elektrische auto’s als warme broodjes over de toonbank. Vooral voor zakelijke rijders was de bijtellingsregeling voor elektrische auto’s economisch zeer voordelig. Je moest – in het geval van sommige Model 3’s – een panel gap ter grootte van de Grand Canyon voor lief nemen, maar dan beschikte je wel over een vervoersmiddel met daarin een scherm zo groot als een iPad! Of de betreffende bestuurders hun keuze voor de elektrische auto maakten uit duurzaamheidsoverwegingen of dat zij gewoonweg een dikke auto voor (relatief) weinig geld wilden rijden, laten we voor nu maar even in het midden. Maar hoe duurzaam is een elektrische auto nu echt? Laten we daar eens een wetenschappelijk (not) oordeel over vellen waar het RIVM een puntje aan kan zuigen!
Om accu’s voor elektrische auto’s te produceren zijn diverse, zeldzame grondstoffen en metalen als lithium, nikkel, neodymium en kobalt nodig. Bij het ontginnen van deze grondstoffen komen niet alleen veel schadelijk (lees: kneiter giftige) stoffen vrij, maar wordt ook – met name in het geval lithium – ontzettend veel water verbruikt. Wat is dan veel? Nou, veel is twee miljoen liter water per ton lithium! Laat een deel van het lithium nu net gewonnen worden in Zuid-Amerika (Argentinië, Bolivia en Chili); een regio die kampt met schrijnende watertekorten. Tel daarbij op dat de omstandigheden waaronder kobalt gewonnen wordt in Congo ronduit erbarmelijk zijn en je moet je afvragen in hoeverre dit niet een ontzettend valse start is van “het rijden van CO2-neutrale kilometers”.
Anyway, je auto staat nu voor de deur. Je hebt pak ‘m beet 75% van het beloofde WLTP-bereik gereden en je raadt het al: je accu is leeg! Dat wordt een laadpaal zoeken. Gelukkig hebben we die in Nederland in overvloed. Maar echt: vrijwel elke straat in een beetje ontwikkeld gehucht beschikt tegenwoordig over een (of meerdere laadpalen) en ook ieder zichzelf respecterend kantoor voorziet inmiddels in laadfaciliteiten. Logisch, dat laatste, want iedereen rijdt in elektrisch auto’s – vandaar dit artikel. Maar hoe “groen” is het laden van je auto? Wat nu als de Superchargers van Tesla zijn aangesloten op de meest grijze stroomvoorziening die je je maar kunt voorstellen? Of dat achter de wand waar je je auto “inplugged” een dieselaggregaat staat te draaien die de laadpaal voorziet van energie? Dat laatste is natuurlijk een broodje-aapverhaal, maar in de praktijk blijkt dat de meeste elektrische auto’s geladen worden met grijze stroom. Dat matcht nu niet per se met het beeld – windmolens, zonnepanelen, natuur – dat geschetst wordt in de reclames van de grote fabrikanten.
Dan blijft over het recyclen van de accu bij einde levensduur. In het FD stond eind vorig jaar een uitgebreid artikel over het hergebruiken en/of recyclen van e-autoaccu’s (heerlijk woord). Dat blijkt nog best een uitdaging, maar hier liggen zeker kansen. Enerzijds lijkt het mogelijk de accu’s een tweede, minder intensief leven te geven. Anderzijds wordt gepleit voor grootschalige recycling van de accu’s om zo (een deel van) de schaarse en moeilijk te winnen grondstoffen veilig te stellen. Waar het natuurlijk van belang is dat “achterin de keten” wordt nagedacht over de mogelijkheden, is het natuurlijk vele malen effectiever en efficiënter wanneer hier tijdens het ontwerp van de auto en de accu’s al over na wordt gedacht. Dat is voor nu toekomstmuziek, maar dit is wel waar de échte klappers gemaakt kunnen worden.
Hoewel elektrisch rijden vast en zeker een positieve impact heeft op het milieu, liggen er voorafgaand, tijdens en na het gebruik van e-auto’s flinke kansen voor verbetering. Samengevat: uit onderzoek blijkt dat een elektrische auto pas na ongeveer 100.000 kilometer milieuvriendelijker is dan een “gewone” auto. Fun fact: dat is ongeveer het aantal kilometers dat een gemiddelde leaserijder rijdt in vijf jaar. Laat vijf jaar nu net de gemiddelde doorlooptijd zijn van een leasecontract. Toeval? Laat ik de vraag anders stellen: is elektrische rijden een milieubewuste keuze of is het vooral lekker “goedkoop” en is het een mooie bijkomstigheid dat je bij het stoplicht sneller weg bent dan de Golf GTI met daarin een net te tof ventje? Ik ben er wel uit! Zo, nu snel mijn Tesla opladen, voordat ik morgen ergens halverwege strand met een lege accu.