De mislukte twee sporen

Hoewel wedden op twee paarden risicovol is, is het hebben van een tweesporenbeleid juist doordacht. Want bij dat eerste verspreid je de focus te veel, terwijl je bij dat laatste tactvol inzet op twee banen die keurig samen (kunnen) komen. Maar soms lijken ze in elkaar over te vloeien: alsof je wedt op twee sporen. Dit gebeurde Hugo de Jonge helaas. En hij verloor de weddenschap.

De twee sporen

Demissionair Minister van Volksgezondheid De Jonge maakte namelijk expliciet duidelijk dat hij op twee sporen inzet in deze Coronacrisis. Het eerste spoor is de teststrategie. Dat houdt in dat we zo veel mogelijk mensen moeten testen om op tijd te zien of en misschien zelfs waar er een uitbraak plaatsvindt. Zo kan de overheid adequaat en tijdig reageren. Maar het is ook een manier om de samenleving telkens een beetje meer open te zetten. Voorbeelden zijn verschillende fieldlab evenementen en pilots in theaters, bars en voetbalstadions.

Het tweede spoor is de vaccinatiestrategie. Die is duidelijk: zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen voorzien van een prik. Uiteraard met een weldoordachte volgorde waarin iedere Nederlandse bevolkingsgroep roept dat zij voorrang heeft. Grappen terzijde: hoe sneller we vaccineren, hoe sneller het slot van de samenleving af kan en de druk op de ziekenhuizen afneemt. Dat is althans wat ons gezegd wordt en wat ook de belangrijkste maatstaf is voor beide sporen.

De ontsporing

Maar het gaat mis op beide sporen en het begint erop te lijken dat we op beide verkeerd gewed hebben. Zo verslapte de aandacht bij de teststrategie. Hoewel het testen op gang komt en de zelftesten al in de schappen liggen, liep het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) tegen de lamp. Aan de ene kant ging transparantie over boord en werd op een wel zeer twijfelachtige manier een grote aanbesteding rondom testen gedaan. Aan de andere kant lagen de ziekenhuizen bommetje vol, maar werden er proeven gehouden met tienduizenden mensen. Het bekendste voorbeeld, het 538 Oranjefeest, werd op het laatste moment afgeblazen omdat wij, het volk, zich lieten horen.

Ook op het andere spoor gaat het mis. En nee, je kunt Hugo niet kwalijk nemen dat er leveringen vaccins niet aankomen. Maar je kunt wel vraagtekens plaatsen bij besluiten die zijn genomen. Waarom is er nog steeds zorgpersoneel dat niet gevaccineerd is, terwijl dat een uitkomst kan bieden  op de Corona-afdeling? Leerden we in het vliegtuig (pre-corona, lang geleden), niet dat je eerst je eigen masker op moest zetten en daarna bij je kinderen? Waarom besloten we het advies van het Europees Medicijn Agentschap (EMA) over het AstraZeneca vaccin naast ons neer te leggen en de Gezondheidsraad om advies te vragen? Waarom gingen we bij Janssen wel direct mee in het EMA advies? En waarom maken we gebruik van onze fijnmazige griepprik-infrastructuur en vragen we niet het leger om de leiding te nemen? En als klap op de vuurpijl komen we na vier maanden prikken tot de conclusie dat we eigenlijk geen goede administratie hebben om bij te houden hoe vaak we hebben geprikt. Deze info is verspreid over 28 systemen.

Naast het aanmodderen op beide sporen komen ze ook nog ongelukkig samen. Want als je claimt dat de vaccinatiestrategie als een tierelier gaat, terwijl je kan beargumenteren dat dit best tegenvalt, waarom ben je dan überhaupt nog in aan het zetten op het testen? Want nu ga je pilots draaien met tienduizenden mensen, waardoor je het risico op extra besmettingen vergroot. Daarnaast komen de versoepelingen nu enigszins los en heeft Nederland het gevoel dat we langzamerhand weer alles kunnen en mogen, ook zonder echte fieldlab experimenten (bron: Koningsdag en de eerste dag op het terras). Als je nog even volhoudt en op de vaccinatiestrategie vertrouwt, kunnen al die mensen over een paar maanden ‘gewoon’ veilig weer overal naartoe. 

Het spoor bijster

De strategieën tegelijkertijd volgen zorgt er dus voor dat ze elkaar gaan tegenstaan. Om nog maar te zwijgen over het feit dat er met geld over de toonbank wordt gesmeten en het zo maar kan dat dit dus voor niks was. Hoewel er dus gehamerd wordt op de twee sporen van testen en vaccineren, lijkt er impliciet een derde spoor te zijn ontstaan. Want de economie moet ook onze focus hebben. Het optuigen van diverse regelingen om zo veel mogelijk ondernemers op de been te houden is niet voldoende, dus worden er ook versoepelingen ingezet om de samenleving weer wat te openen. Is dat nu echt veroorzaakt door het fantastische tweesporenbeleid? Of gooien we nog een route open onder maatschappelijke druk? De routekaarten vliegen ons om de oren, maar of we nu nog echte doordachte richtingen hebben per spoor is eigenlijk niemand meer duidelijk. Het licht aan het einde van de tunnel, dat is het enige wat we nog willen horen.

Geen weg terug

Helaas zijn we er wat laat bij voor Hugo. Want we zitten nu inmiddels zo diep op beide sporen dat het moeilijk wordt om ons bijvoorbeeld volledig op de vaccinatiestrategie te focussen. Er zijn al gemaakte kosten, er zijn besluiten genomen waar niet zomaar op teruggekomen kan worden, de stuurlui aan wal verklaren je voor gek om in deze kritische fase van je plan af te wijken en bij zo’n 17 miljoen mensen zijn nu al maandenlang de twee sporen erin geramd. Nee, het is duidelijk dat we door moeten met beide sporen, al lijkt het nu toch echt meer op wedden op twee paarden. Hugo heeft vroeger goed opgelet in het casino. Speltip 6 is immers ‘spreid je kansen’.