De plan-cocktail: Hofstadter en ambities
Wij mensen houden van plannen maken. Van de oude Egyptenaren die hun piramides zorgvuldig planden tot de Sovjets met hun befaamde vijfjarenplannen: wij houden van plannen. Ook in de kantoorjungle zijn we er niet vies van. Er zijn zelfs mensen die het plannen (van dingen) als fulltime baan hebben. We proberen zelfs onze plannen te plannen. Het plan van het plan als het ware. In al deze gekte gooit er echter telkens één wet roet in het eten, die van Hofstadter.
We beginnen bij het begin. En dan niet bij die grootse meeslepende werken die gebouwd zijn zoals de Eiffeltoren of de Golden Gate Bridge. Die hadden ook een plan en zeker veel planning nodig, maar we beginnen bij het plannen in de kantoorjungle. Plannen komen namelijk in verschillende soorten. De vorm is meestal een meeslepende PowerPoint-presentatie of een gigantische Excel. In de meest simpele vorm is een plan iets praktisch. Wie wanneer bijvoorbeeld telefoondienst heeft. In de meest afgrijselijke vorm kennen we plannen om tot een plan te komen. Ja, echt waar. Conclusie: we plannen ons heel wat af in de kantoorjungle.
Echter, deze planners, en iedereen anders in de kantoorjungle die plannen maakt, zijn hopeloos verloren. Dat komt door de Wet van Hofstadter. Deze wet stelt dat alles langer duurt dan je denkt, zelfs als je rekening houdt met de Wet van Hofstadter. Dit is natuurlijk reden tot frustratie. Want zelfs als je alles ruim inschat, haal je het alsnog niet. Dat wil zeggen: als je rekening houdt met de Wet van Hofstadter. Zelfs dan duurt alles alsnog langer dan gedacht. Heerlijk paradoxaal. Kijk als voorbeeld maar naar een succesverhaal eerder in dit stuk: de Eiffeltoren. Die moest in twaalf maanden worden opgeleverd en deed er dubbel zo lang over.
Deze wijsheid is nog niet doorgedrongen tot de kantoorjungle. Want als plannen worden ingediend dan moet er lekker strak gepland worden. Wat dus inhoudt dat de persoon in kwestie met minder tijd, geld en mensen hetzelfde grandioze resultaat moet opleveren. Zelfs als er dan uitstel van oplevering aangevraagd wordt, dan komt die er vaak met minimale verschuiving in de tijd. Alsof het universum zich maar moet aanpassen aan onze plannen, in plaats van andersom.
Alsof dat nog niet genoeg is, zijn we in de kantoorjungle nog wat verder doorgeslagen. Want waar plannen een middel zouden zijn die een bepaald doel dienen, krijgen wij kantoortijgers het voor elkaar om een plan een doel op zich te laten zijn. Er bestaan namelijk functies waar je verantwoordelijk bent voor het plan. Of, in beter kantoorjargon, verantwoordelijk voor de roadmap. Daar horen rapportages bij die naar stuurgroepen zoals wijzelf gaan. En die zijn op basis van het plan. “Waar staan we momenteel qua planning ten opzichte van wat we verwacht hadden?” in plaats van “lijken we op weg naar een goed resultaat?” of “doen we nog de juiste dingen?”
Misschien zijn wij mensen ook niet zo goed in plannen. In het overzien van wat er allemaal moet gebeuren, daarvan een juiste tijdsinschatting maken en dan ook nog eens tegenvallers incalculeren. Misschien is dat niet voor ons. Tegelijkertijd zorgen plannen voor gezonde en ongezonde stress omdat je een bepaalde tijdsdruk ervaart. Daarom denk ik ook dat plannen een goed idee is. Maar, in plaats van ze als in beton gegoten waarheid te zien of een stok om mee te slaan richting je planners en uitvoerders omdat ze de tijdslijnen van het plan niet halen, moeten we ze aanschouwen als ambities.
Want ambities zijn geduldiger. Ambities kunnen de Wet van Hofstadter hebben. En uiteindelijk gaat het om het waarmaken, of in de buurt komen, van ambities. Niet om hoe goed er gepland was. Zo was het plan om dit artikel kort te houden, terwijl de ambitie was om een punt te maken over de plan-cocktail. Ambitie waargemaakt, maar zonder ons aan het plan te houden. Dat maakt het resultaat er niet minder om.