Louis van Gaal als voorbeeld voor de kantoorjungle - deel 1: Imagineren
In de zomer van 2021 speelden we het Europees Kampioenschap voetbal onder leiding van Frank de Boer. Na deze catastrofe wist de KNVB good old Louis van Gaal te strikken als bondscoach. Een meesterzet als je het aan De Stuurgroep vraagt. Wij vragen ons af of meneer van Gaal het niet in zich heeft om ook een opperbaas in de kantoorjungle te zijn. Daarom een vierluik als ode aan Louis. In deel 1 bewonderen wij het ‘imagineren’.
Imagineren. Het is een synoniem voor verbeelden of inbeelden. Een heel normaal Nederlands woord, wat maar weinig gebruikt wordt. Echter, spelers van het Nederlands Elftal weten er alles van en inmiddels krijgen mijn teamgenoten van FC Bal op ‘t Dak in de zesde klasse zaterdag zelfs het idee dat imagineren helpt bij de resultaten op zaterdag. Dit alles geïnspireerd door één man: Louis van Gaal. Hij laat zijn spelers namelijk graag imagineren. Daarbij doelt hij op het alvast inbeelden van situaties die kunnen ontstaan tijdens de eerstvolgende wedstrijd. Door al één of twee dagen voorafgaand aan de wedstrijd de opstelling duidelijk te maken aan zijn spelers, geeft hij de spelers de kans om vanuit hun positie de wedstrijd voor zich te zien. Zie het als onderdeel van de mentale voorbereiding.
Duidelijkheid verschaffen en dit tijdig doen, klinkt als de normaalste zaak van de wereld. Echter lijkt deze vorm van logica in de voetbalwereld een schaars goed. Opstellingen kunnen enigszins afgeleid worden uit trainingen, maar in veel gevallen worden ze pas kort voor een wedstrijd definitief gecommuniceerd aan spelers. Dit gaat bij van Gaal dus anders. De bondscoach heeft de gave om een platte boodschap, zoals de opstelling bekend maken, op een subtiele en bijna psychologisch doordachte wijze te brengen. Zo stelt hij zijn spelers in staat te imagineren.
Van Gaal heeft op deze eigenzinnige manier de neiging om zaken heel expliciet te maken. Hij doet niet aan ‘vroegtijdig de opstelling bekend maken’, maar hij ‘geeft zijn spelers de tijd zich optimaal voor te bereiden en zich allerlei mogelijke scenario’s in te beelden’. En daarmee dus ook aan een wisselspeler die in specifieke situaties ingebracht moet worden met een bepaalde verwachting (plan B - BOEM). Het framen van imagineren is eigenlijk een hoogstandje qua communicatie. En het toepassen van de juiste communicatiestijl met een vleugje charisma à la Louis, dat zijn in de kantoorjungle kerncompetenties van een C-level functie.
Wat probeert van Gaal te bereiken, los van die hoogstaande communicatie? En wat kunnen we hiervan meenemen naar onze eigen grasmat in de kantoorjungle? Om te beginnen nemen we duidelijkheid en rust creëren, met als gevolg een gevoel van vrijheid en vertrouwen voor zijn spelers, mee naar de kantoorjungle. Dit stelt spelers in staat om te kunnen nadenken over wat echt belangrijk is straks - in plaats van zichzelf druk te maken of ze in de basis staan. Die rust en vrijheid, dat is waar imagineren om gaat.
Eigenlijk kan je ieder team in de kantoorjungle als een voetbalteam zien (wees creatief als je geen volledig elftal vormt, er wordt genoeg vijf tegen vijf of zeven tegen zeven gevoetbald). Iedereen heeft in een team zijn of haar rol. Dan kan de manager wel netjes zijn HR-cyclus op orde hebben en vervolgens ‘het winnen van de wedstrijd’ aan het team overlaten - want een zelfsturend team bekt nu eenmaal lekker - maar dan ben je er nog niet. Wat is jouw rol en wanneer begint die van mij? Hoe spelen we in op onverwachte gebeurtenissen? Wat als…? Dit zijn automatismen die moeten ontstaan in een team, die je als trainer/coach of manager wel kunt vertellen, maar dat moet men zelf beleven en gaan ervaren. In de kantoorjungle noemen we dit ook wel randvoorwaarden en kaders scheppen.
Met die randvoorwaarden en kaders geef je een team de ruimte maar ook de verwachting om daarin zelf te kijken wat het beste werkt en hoe zij om moeten gaan met specifieke situaties. Zowel voor hun eigen rol als in gesprek met hun collega’s. Loopt het niet? Dan kan je er als manager alsnog voor kiezen om de randvoorwaarden en kaders aan te scherpen, of explicieter te zijn. Denk terug aan van Gaal, die niet alleen de posities aangeeft, maar ook verwachtingen op die positie. Je kunt een positie immers op honderden manieren invullen. De invulling van de rol van spits is ook niet in elk team hetzelfde, net als dat de rol van een account manager of content specialist tussen teams fors kan verschillen.
Even weer terug naar de reden waarom we het imagineren zo bewonderen: de duidelijkheid, rust en vrijheid. Laat het gebrek daaraan in de kantoorjungle nou één van de grootste fuck-ups zijn. De Stuurgroep x Louis van Gaal geeft daarom als advies het volgende mee: als jij als manager in staat bent om de kaders en jouw verwachtingen van het team en individuen duidelijk te maken dan geloven wij er heilig in dat je vanzelf symptomen van een zelfsturende team gaat zien. Iedereen weet waar hij of zij aan toe is en je kunt vanaf de zijlijn bijsturen waar nodig in je retro’s, bila’s of andere jargontermen. Heb je het in je om dat nog met een extra vleugje Louis te doen, of doe je dat met een consistente of doordachte visie, dan weten we zeker dat het alleen maar succesvol kan zijn.
Degene die nu denkt ‘dit doe ik al, ik heb een RACI-model met mijn team’. Prettig, dat is hetzelfde als een opstelling op papier. Vanaf daar begint het pas. Wanneer iedereen het ook zo beleeft en voelt, dan ben je pas geslaagd voor de eerste module van ‘be like Louis van Gaal’. Dat is gegarandeerd JUICHEN!