Leren we ooit?

Wij stuurgroepleden geven graag onze mening vanaf de zijlijn. En vanaf die zijlijn zagen we de aanstaande teloorgang van Evergrande, en de mogelijk bijbehorende crisis, een urgent onderwerp worden. Het deed ons met enige weemoed aan zowel het verleden als de kantoorjungle denken. Maar wat is hier aan de hand? En waarom doet het ons aan de kantoorjungle denken?

Een illusie gebouwd op geleend geld

Als je denkt dat de Nederlandse woningmarkt oververhit is, dan ken je de Chinese nog niet. Want die woningmarkt staat al jaren onder druk. Dat leidt ertoe dat er jaarlijks zo’n vijftien miljoen woningen bijgebouwd moeten worden. Behalve dat dit vele bouwen in de nodige vraag naar huisvesting voorziet, drijft het ook de economische groei. Want maar liefst vijfentwintig tot negenentwintig procent van de Chinese groei komt uit de vastgoedsector.

Evergrande is een van de grootste spelers in de Chinese vastgoedsector, maar werd mede zo groot door geleend geld. Het bedrijf heeft een schuld van ergens tussen de 255 en 300 miljard euro, afhankelijk van welke bron je moet geloven. Met een jaarlijkse omzet van ongeveer 75 miljard euro, is dat nogal een probleem. Mede hierdoor kelderde het aandeel van het bedrijf in de afgelopen maanden met maar liefst 90%. Maar hoe kan dit zo opeens?

Situatieschets

Door de coronacrisis bekoelde de vraag enigszins op die oververhitte, Chinese vastgoedmarkt. Maar wat de crisis vooral deed, was de (internationale) productielijnen verstoren. Evergrande leverde minder woningen op en verdiende dus minder geld. Het bedrijf moest wel nog haar vaste lasten betalen en zag nu opeens die torenhoge schuld, met bijbehorende rente, als zwaard van Damocles boven het hoofd hangen. 

De crisis liet dus eigenlijk zien dat het bedrijf met geleend geld, snel geld wilde verdienen. Dat bedrijfsmodel was in deze situatie niet langer houdbaar. Daarom heeft Evergrande recentelijk een regeling getroffen om in ieder geval tijdelijk het licht aan te houden. De vraag blijft of het genoeg is, zeker met een naderende rentebetaling, en of de Chinese overheid niet direct ingrijpt. Direct is een belangrijk woord. Want ze weten in China wel hoe verpest deze markt is, dus is er indirect actie ondernomen. Dat is gedaan door via de People's Bank of China 90 miljard yuan in de financiële markt te stoppen. Zo wil de overheid een teken van zekerheid geven naar het (buitenlandse) investeerders en het financiële systeem, wat zich zwaar vermengd heeft met de schuldenberg in de vastgoedmarkt.

Waar hebben we dit eerder gezien?

Evergrande kan failliet gaan en de gevolgen kunnen desastreus zijn. De huizenbubbel kan barsten. Verschillende nationale en internationale banken hebben veel geld geleend aan Evergrande en andere Chinese vastgoedontwikkelaars. Daardoor kan het hele financiële systeem in China, of misschien zelfs ver daarbuiten, weer aan het wankelen gebracht worden. 

En eigenlijk gaat het al jaren slecht. Een bubbel zoals deze is het gevolg van structureel middelmatige, of slechte, bedrijfsvoering en leven op geleend geld en geleende tijd. Evergrande is hierin niet alleen. Ze zijn wél het onfortuinlijke uithangbord van het zooitje ongeregeld dat zich manifesteert op de Chinese huizenmarkt. De Chinese overheid moet nu dus kiezen of ze ingrijpt. Dat kan zeer direct door Evergrande overeind te houden. Dan zou het een zogenaamd ‘too big to fail’ bedrijf zijn. Dat houdt het domino-effect tegen en kan de economie een nodige klap besparen. Het kan alleen ook dusdanig verkeerd uitpakken dat de internationale markten China niet vertrouwen en Chinese bedrijven denken dat schulden niet zo’n probleem zijn omdat de overheid toch wel inspringt. Ook die situatie wil men eigenlijk voorkomen.

Dit alles doet ons vooral denken aan 2008. Al is niet iedereen het daar met ons over eens. Op 15 september 2008 viel Lehman Brothers om. Het bedrijf had zeer giftige producten verkocht, zichzelf flink in de schulden gewerkt en, samen met de rest van de financiële sector, jarenlang structureel wanbeleid gevoerd. Ook hier was een overspannen huizenmarkt in het spel, leefden bedrijven op geleend geld en was iedereen op een ongezonde manier met elkaar verbonden. Viel er één om, dan nam deze velen in zijn val mee. Zo werd Lehman niet gered, maar moesten vele bedrijven erna, waaronder nationale parels ING en ABN, gered worden met belastingcenten. 

Leren zoals in de kantoorjungle

Dat brengt ons op het lerende vermogen van bedrijven en ook bij de kantoorjungle zelf. Want hoe vaak hebben we niet gezien dat in de ene hoek van de kantoorjungle iets faalt en de andere uithoek het dan dunnetjes moet overdoen. Want er zitten vaak zo veel afdelingen en mensen tussen, dat we de informatie te laat (of helemaal niet) krijgen en dus niet van elkaar kunnen leren. En zo blijft de kantoorjungle een broedplaats voor fouten en vooral het niet leren van fouten.

Zo lijkt het dus ook tussen bedrijven en sectoren te gaan. Zelfs als er jaren tussen zitten en het toch breed in het nieuws is geweest. Of Evergrande gered wordt of niet gaan we de komende dagen meemaken. Maar wat weer eens pijnlijk duidelijk wordt, is dat wij in de kantoorjungle niet zo goed zijn in het leren van fouten - onze eigen of die van iemand anders. Tot over een paar maanden, bij de volgende pijnlijke en dure les.